Aktualności
Rozmowa z Dawidem Zdobylakiem na temat nowych prac z cyklu "Ukrzyżowanie"
Wywiad Agnieszki Stefańczyk z Dawidem Zdobylakiem
Krzyż jako symbol łączności
Agnieszka Stefańczyk: Tematy religijne pojawiają się często w Twojej twórczości. Opowiedz, czym jest dla Ciebie podejmowanie tematu pasji czy męczeństwa świętych?
Dawid Zdobylak: Jest to próba zilustrowania moich osobistych rozmyślań nad doktrynami przyjętymi w prawosławiu. Jestem wychowany w tej religii, a więc i w myśleniu o ikonach. Ich bardzo burzliwa historia jest mi bliska. To walka między ikonoklastami a ikonodulami stara jak samo chrześcijaństwo. Każda ze stron ma swoje mocne argumenty za i przeciw ikonom. A ikona po grecku to przecież po prostu obraz. Myślę, że dla malarza nie ma lepszej podstawy filozoficznej i religijnej niż ta, która stawia w tak ważnym miejscu obrazy. Natomiast w historiach, które przekazują ikony, cierpienie zawsze ma swój cel i nagrodę. Ikona to obraz świata przemienionego. Cierpienia nagrodzonego. Jest to pocieszenie dla zwykłego człowieka w ciężkich chwilach.
Dawid Zdobylak "Ukrzyżowanie z czaszką i kluczami" (2022) (fragment)
AS: Krzyż posiada wielowarstwową symbolikę. Może być rozumiany jako symbol łączności Boga z ludźmi lub efekt jego woli. Jak Ty odbierasz znaczenie krzyża?
DZ: Krzyż to cały program ikonograficzny, wszystko ma w nim znaczenie. Jest przede wszystkim wykładnią doktryn w symbolach. W moich pracach można odnaleźć rozważania nad dogmatem Trójcy Świętej. Przestawiam tam Boga Ojca jako abstrakcyjną, błękitną przestrzeń. W końcu, jak jest napisane w Ewangelii Jana "Boga nikt nigdy nie widział...", a w Księdze Mojżeszowej Bóg mówi: "Nie możesz oglądać oblicza mojego, gdyż nie może mnie człowiek oglądać i pozostać przy życiu". Czasem w tej przestrzeni pojawia się Veraikon, jako rozmyślanie nad wcieleniem. Najważniejszym przekazem krzyża jest jednak przedstawienie relacji między Bogiem a człowiekiem. Opowiada on o znaczeniu cierpienia i jego celowości.
AS: W 2019 roku powstały pierwsze krzyże Twojego autorstwa. Należy zwrócić uwagę na technikę ich wykonania. Podłoże obiektów to płótno naklejone na deskę. Ważną ich częścią jest wąska oprawa, która tworzy z nim monolit. Opowiedz, jak powstają te wyjątkowe podłoża.
DZ: Sam wykonuję krzyże. Dużo eksperymentowałem ze stworzeniem odpowiedniego podłoża. Nie było to łatwe. Potrzebne są do tego odpowiednie suche deski, płótno i zaprawa. Wykonanie wymaga sporo czasu i wysiłku. Jest to praca całkowicie ręczna. Ciągle staram się udoskonalać, dopracowywać technikę.
Dawid Zdobylak "Ukrzyżowanie z koroną cierniową" (2022) (fragment)
AS: Kompozycja w omawianych krucyfiksach bliska jest krzyżom ikonowym z XIII i XIV wieku. Znaczących podobieństw można dopatrywać się w obrazach Cimabuego. Jakie były Twoje inspiracje?
ZD: Moją główną inspiracją były prace Nowosielskiego. Natomiast w jego ikonach krzyżowych widoczne są mocne inspiracje z włoskiego gotyku i quattrocenta. To nic dziwnego. W przypadku ikony trudno jest mówić o braku inspiracji wcześniejszymi pracami, gdyż ikona to ciągła ewolucja, ale zachowująca rdzeń. Podstawa ta jest zawsze taka sama, mimo że stylistyka może ulegać zmianie. Gdy zobaczyłem pierwszy raz krucyfiks autorstwa Nowosielskiego w Domu Sióstr Jadwiżanek w Krakowie, zachwycił mnie sam kształt krzyża. Nie widziałem wcześniej na żywo tak pięknej formy. Krzyż działa niezwykle mocno swoim kształtem i fizyczną, materialną obecnością. Jest to nie tyle obraz, a artefakt.
AS: Kolorystyka ukrzyżowań Twojego autorstwa jest niezwykle spójna. Pojawiają się w nich intensywne barwy, często zestawiane na zasadzie kontrastów. Czy robisz wstępne szkice tych kompozycji i wtedy dobierasz kolory, czy może decydujesz o nich podczas tworzenia prac? Czy użyte kolory mają znaczenie symboliczne?
ZD: Rzadko tworzę szkice. Raczej pokładam nadzieje w intuicji. Zależy mi właśnie na intensywności kolorów. Zestawiam ze sobą barwy podstawowe. Delikatnie uzupełniam je pochodnymi. Kolor w ikonie ma duże znaczenie. Czerwień to symbol życia, utożsamiana jest z kolorem krwi, więc jest też barwą cierpienia. Błękit to symbol nieba i nieskończoności, używam tej barwy dla zaznaczenia sfery niematerialnej, duchowej i świętej. Czerń symbolizuje otchłań. Kolory wzmacniają oddziaływanie symboli i łączą się z nimi w programie teologicznym ikony ukrzyżowania.
AS: Czy zamierzasz kontynuować ten cykl w przyszłości?
ZD: Oczywiście! Zamierzam rozwijać ten temat. Sam jestem ciekaw, jakie jeszcze nowe możliwości formalne i ikonograficzne mogę odkryć.
NOWE PRACE DAWIDA ZDOBYLAKA
