ALEKSANDER RAFAŁOWSKI - NOTA BIOGRAFICZNA

Aleksander Rafałowski urodził się w 1894 roku w Warszawie, zmarł tamże w roku 1980. Zajmował się malarstwem, grafiką, projektowaniem scenografii i architektury. W latach 1913-1914 studiował na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w pracowni Jacka Malczewskiego, od 1915 do 1922 roku naukę kontynuował w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych u Edwarda Trojanowskiego. Po ukończeniu studiów edukację uzupełniał jeszcze w latach 1922-1923 w prywatnej pracowni Alexandra Archipenki w Berlinie. W 1926 roku otrzymał stypendium na wyjazd do Paryża. Bywał w Luwrze, gdzie kopiował np. dzieła Rembrandta, odwiedzał również muzea sztuki współczesnej. Aleksander Rafałowski był nawet gościem pracowni wielkich artystów tego czasu: Pabla Picassa, Georgesa Braque’a, Fernanda Légera i Amédée’a Ozenfanta. Zawarł też znajomości z Pietem Mondrianem czy Enrico Prampolinim.

Aleksander Rafałowski zaznaczył się w ruchu awangardy polskiej. Był członkiem-założycielem Grupy Kubistów, Konstruktywistów i Suprematystów „Blok” (1924-1926) oraz ugrupowania „Praesens” (1926-1929), rozszerzającego założenia programowe „Bloku”.
Lata 20. były okresem poszukiwań własnego stylu artysty w nurtach sztuki awangardowej. Malował wówczas w duchu konstruktywizmu, syntetyczne, linearne, purystyczne martwe natury budowane z jednorodnych, rytmicznych płaszczyzn barwnych. Tworzył również abstrakcje geometryczne, w których skupiał się na analizie relacji przestrzennych, wykorzystując zróżnicowane faktury. Zgodnie z programami grup „Blok” i „Praesens” zajmował się również scenografią. Interesowało go przede wszystkim wykorzystywanie lustra w konstruowaniu dekoracji teatralnej.

Na przełomie lat 20. i 30. Aleksander Rafałowski porzucił abstrakcję i zwrócił się z w stronę sztuki figuratywnej. Chcąc ukazać potoczne doświadczenia wizualne zwrócił się nieco w stronę brzydoty, malował głównie widoki podwórek, miast i zniszczonych budynków.
Po wojnie rozszerzył tematykę swoich prac, wniósł do nich również nowe sposoby wyrażania ekspresji. Tworzył pejzaże i dekoracyjne martwe natury, podkreślając jedność obrazu i materii malarskiej. Malował gęstymi uderzeniami pędzla i grubymi warstwami farby. Niekiedy jego jednolicie strukturalne obrazy sprawiały jeszcze wrażenie abstrakcji, jednak po chwili oglądu oczom widza ukazywały się zarysy ludzi, roślin i przedmiotów.

Po wybuchu II wojny światowej wyjechał do Lwowa, później do ZSRR. W 1942 roku pracował jako ilustrator wydawanego przez Wandę Wasilewską czasopisma „Nowe Widnokręgi”.
Brał udział w wojnie walcząc w szeregach I Dywizji Kościuszkowskiej, w której pełnił funkcje kronikarza i ilustratora. Od 1944 roku pracował przy organizacji Resortu Kultury i Sztuki. Rok później został dyrektorem Departamentu Plastyki Ministerstwa Kultury i Sztuki.
Po wojnie artysta wrócił do Warszawy, gdzie zajął się restytucją stołecznej Akademii Sztuk Pięknych. W 1946 roku objął stanowisko profesora warszawskiej ASP, które piastował do roku 1965. W czasie swojej kariery pedagogicznej dwukrotnie pełnił funkcję dziekana Wydziału Malarstwa oraz prorektora uczelni. W 1964 roku zyskał tytuł profesora zwyczajnego.
Od roku 1948 malarz był członkiem Polskiej Partii Robotniczej.

Aleksander Rafałowski napisał książkę wydaną w Warszawie w 1970 roku „...I spoza palety”, która stanowiła rodzaj artystycznej autobiografii połączonej z charakterystyką środowisk awangardowych.

Po raz pierwszy obraz Aleksandra Rafałowskiego „Martwa natura z wazą chińską” został wystawiony na corocznym salonie Zachęty w Warszawie, kiedy malarz miał jedynie 17 lat. Artysta zaczął bardzo czynnie wystawiać swoje prace w 1921 roku. Eksponował je na niemal wszystkich wystawach ogólnopolskich okresu między- i powojennego. Aleksander Rafałowski pokazywał prace również na licznych wystawach indywidualnych w kraju i za granicą , m.in. w Instytucie Propagandy Sztuki w Warszawie (1926, 1928, 1929, 1937), Galerie Sacrée du Printemps w Paryżu (1927) i Teatro Moderno w Rzymie (1929).
Aleksander Rafałowski był kilkukrotnie odznaczany, m. in. Krzyżem Odrodzenia Polski (1955) oraz Medalem 10-lecia Polski Ludowej (1955).

Prace artysty znajdują się w wielu kolekcjach prywatnych w kraju i na świecie (np. w USA, Francji, Szwajcarii) oraz w zbiorach muzealnych, m. in. w Muzeum Narodowym w Warszawie i Krakowie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Rewolucyjnego w Warszawie, Muzeum Górnośląskim w Bytomiu.