BOGUSZ Marian

Marian Bogusz urodził się w 1920 roku w Pleszewie, zmarł w 1980 roku w Warszawie. Zajmował się malarstwem, rysunkiem, rzeźbą i scenografią. W 1940 roku został aresztowany przez Niemców i osadzony w więzieniu hitlerowskim, Forcie VII w Poznaniu. Część okupacji spędził w obozie koncentracyjnym Mauthausen. Po wojnie zamieszkał w Warszawie.
W latach 1946-1948 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, m.in. u Jana Cybisa i Jana Sokołowskiego. Dyplom uzyskał w roku 1948.
Artysta od 1947 roku działał w warszawskim Klubie Młodych Artystów i Naukowców.

Wczesne prace Mariana Bogusza cechowało dążenie do syntezy wyrazu, malarz wypowiadał się wówczas w języku abstrakcji. Artysta zawierał w swoich pracach również znaczenia metaforyczne, ocierając się niekiedy o elementy surrealizmu.
W okresie socrealizmu Marian Bogusz wycofał się nieco z życia artystycznego, ograniczając swoją twórczość do projektów scenografii i wystaw.
W połowie lat 50. malarz rozpoczął współpracę ze ze Zbigniewem Dłubakiem i Kajetanem Sosnowskim, z którymi w 1955 roku założył Grupę 55. Powstanie Grupy było sprzeciwem wobec socrealizmu, estetyzującej formuły koloryzmu oraz ekspresjonistycznej twórczości eksponowanej na Ogólnopolskiej Wystawie Młodej Plastyki "Przeciw wojnie, przeciw faszyzmowi"w warszawskim Arsenale. Grupa 55 była zainteresowana sztuką nowoczesną w jej aktualnych przejawach, sztuką metaforyczną, w której umowność formy łączyła się z aluzją, przy zastosowaniu rygorystycznej kompozycji, której wyraz wzmacniała jaskrawa kolorystyka.
Pierwsza wystawa Grupy odbyła się w sierpniu 1955 roku w warszawskim Salonie Desy. Miała być ona kontrwystawą do wspomnianej wyżej ekspozycji w Arsenale.
Prace Grupy 55 charakteryzowały się plakatowością formy i barwy, która miała pewne znaczenie symboliczne, pozbawiona była jednak niuansów właściwych koloryzmowi. Artyści malowali szerokimi plamami jaskrawo zestawianych barw, silnie upraszczając formę, przy zachowaniu specyficznej, monumentalnej trójwymiarowości.
W tym okresie Marian Bogusz sięgał ku malarstwu figuratywnemu, stosując daleko posuniętą deformację, która miała znaczenie metaforyczne.
Od 1959 roku malarz zaczął eksperymentować z informelem, stosując bogatą fakturę, którą konstruował m.in. poprzez użycie gipsu. Artysta koncentrował się wówczas na wartościach czysto plastycznych, porzucając aluzje i odniesienia metaforyczne.
W późnej twórczości Bogusz zafascynował się teorią unizmu Władysława Strzemińskiego, zaczął dążyć do ascetyzmu i wyzwolenia od emocji.
A ostatnich latach życia malarz sięgnął do tradycji abstrakcji geometrycznej.

Marian Bogusz w 1956 roku założył Galerię Krzywe Koło, która funkcjonowała w warszawskim Staromiejskim Domu Kultury. Działalność galerii obejmowała organizację wystaw sztuki współczesnej oraz tworzenie kolekcji dzieł sztuki artystów awangardy. W ramach Galerii Krzywe Koło Bogusz pracował również jako animator kultury. Artysta inicjował również plenery w Osiekach oraz Lubelskie Spotkania Plastyczne (1976-1978), będąc niewątpliwie najaktywniejszych propagatorem sztuki w powojennej Polsce.

Artysta był również inspiratorem i współuczestnikiem Wystawy Sztuki Nowoczesnej w Krakowie (1948-49), która była przełomowym wydarzeniem w historii sztuki polskiej.
Marian Bogusz wprowadził też na grunt polski ideę kształtowania przestrzeni krajobrazu poprzez rzeźbę. Z jego inicjatywy odbyło się Biennale Form Przestrzennych w Elblągu (1965). Artysta był również autorem niezrealizowanego projektu trasy łączącej Muzeum Narodowe w Warszawie z filią nad Zalewem Zegrzyńskim.

Duża część dorobku artysty znajduje się w rodzinnym mieście artysty, w Muzeum Regionalnym w Pleszewie (ponad 200 prac).