MAURYCY GOTTLIEB - NOTA BIOGRAFICZNA

Maurycy Gottlieb
[Źródło: NAC]

Maurycy (Moses, Menasze) Gottlieb urodził się w 1856 w Drohobyczu, zmarł młodo, w wyniku powikłań związanych z zapaleniem gardła, w 1879 roku w Krakowie. Pochodził z zamożnej, ortodoksyjnej rodziny żydowskiej, która początkowo była przeciwna edukacji artystycznej Maurycego. Artysta mimo tego rysował już podczas nauki w gimnazjum w Drohobyczu (widoki rodzinnego miasteczka, w które wpisywał autoportrety o wyraźnie zaznaczonych semickich rysach), następnie, od 1869 roku rozpoczął studia u⠀Michała Godlewskiego we Lwowie, w latach 1871-1874 uczył się w Akademii w Wiedniu u Karla Mayera i Karla von Blassa, później jeszcze w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie u Jana Matejki, który zresztą uważał go za jednego z najzdolniejszych swoich uczniów. Edukację artysta uzupełniał jeszcze w 1875 roku u Karla von Piloty’ego w Monachium. W ostatnich latach swojego krótkiego życia Maurycy Gottlieb dużo podróżował, ostatecznie jednak osiadł w Krakowie.
Malarz interesował się historią i tradycją Polski. Cały czas pozostawał w wewnętrznym konflikcie, był świadomy swojego pochodzenia, czuł się jednak Polakiem. Kwestia przynależności kulturowej była bardzo trudna dla artysty, zwłaszcza, że doświadczył on silnych przejawów antysemityzmu podczas swojego pobytu w Krakowie. Maurycy Gottlieb rozważał ten problem również w swojej sztuce, namalował np. „Autoportret w⠀stroju szlachcica polskiego”.

Maurycy Gottlieb był człowiekiem niezwykle wrażliwym i dojrzałym emocjonalnie. Cechy te uwidoczniły się w jego malarstwie. Prace artysty wyróżniają się specyficznym, melancholijnym klimatem romantyzmu, są malowane fakturowo, w ciepłej gamie barwnej, same sceny są często jak gdyby wydobywane z mroku otoczenia. W obrazach wyraźnie widoczne są weneckie i rembrandtowskie inspiracje.
Malarz uprawiał głównie malarstwo historyczne, podejmował tematy biblijne, literackie, oscylujące wokół historii i tradycji Polaków oraz Żydów. Szczególnie godne uwagi są wykonywane przez Maurycego Gottlieba portrety i autoportrety, które charakteryzują się dogłębnie ujętą psychologią modela.
Doskonałym przykładem tajemniczej, nastrojowej, psychologicznej sztuki Maurycego Gottlieba jest orientalizujący obraz „Ahaswer (Autoportret w⠀koronie)”, w którym artysta przedstawił siebie w nawiązaniu do dwóch postaci: biblijnego króla Persów oraz Żyda Wiecznego Tułacza z antysemickiej legendy, co miało swój związek znowuż z konfliktem przynależności kulturowej. Dzieło jest melancholijne, bardzo emocjonalne, zbudowane na zasadzie kontrastów.
Artysta zajmował się również ilustracją, jego prace uzupełniły np. wydanie poematu Gotholda Efraima Lessinga Natan mędrzec.

Obrazy, rysunki i szkice Maurycego Gottlieba należą do kolekcji wielu muzeów i instytucji w Polsce, m.in. Muzeum Narodowego w Warszawie, Poznaniu, Krakowie i Kielcach, Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie czy Muzeum Śląskiego w Katowicach. Ogrom prac znajduje się też w Izraelu. Część dorobku artystycznego malarza zaginęła.