TONDOS Stanisław

STANISŁAW TONDOS - NOTA BIOGRAFICZNA

Stanisław Tondos

Jacek Malczewski, Portret Stanisława Tondosa, Muzeum Narodowe w Krakowie
[Źródło: Zbiory Cyfrowe MNK]

Stanisław Tondos urodził się w 1854 roku w Krakowie, zmarł w 1917 tamże. W latach 1869-1875 studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Władysława Łuszczkiewicza oraz Jana Matejki. Naukę kontynuował w Wiedniu oraz Monachium u Otto Seitza.
Od roku 1875 Stanisław Tondos wystawiał swoje prace w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie. Eksponował swój dorobek również w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych oraz w Salonie Krywulta. Swego czasu malarz pełnił funkcję kierownika artystycznego dwutygodnika „Świat”.

Stanisław Tondos tworzył głównie weduty w technice akwareli, ale sięgał również po farby olejne oraz pastele. Najchętniej przedstawiał Kraków, chociaż malował też widoki innych miast polskich (m. in. Lwowa, Poznania czy Warszawy) oraz europejskich (m. in. Wenecji, Magdeburga, Monachium). Precyzyjne weduty artysty są cennym źródłem wiedzy o wyglądzie zespołów architektonicznych, często już dzisiaj niezachowanych.

Stanisław Tondos w mistrzowski sposób ujmował architekturę, nie do końca radził sobie jednak z ukazywaniem postaci ludzi i zwierząt, przez co spotkał się z ostrą krytyką ze strony Jana Stanisławskiego. Ze względu na swoją niemoc w wymienionym zakresie Stanisław Tondos często podejmował współpracę z innymi artystami, tworząc prace podwójnego autorstwa: Tondos malował widoki uzupełniane później sztafażem przez innych malarzy. Istnieje zespół prac stworzonych przez artystę we współpracy z Kossakami, m.in. cykl akwarel z roku 1886 roku namalowanych razem z Juliuszem Kossakiem, które ukazały się jako "Klejnoty Krakowa". Kontynuacją były cykle stworzone z Wojciechem Kossakiem: "Kościół Mariacki w Krakowie" (1892), "Wawel przeszłości skarbnica, siedziba Piastów i Jagiellonów" (1910), "Kraków Legiony" (1915-1917).

Co ciekawe, Stanisław Tondos był zwolennikiem propagowania sztuki przez powszechnie dostępne karty pocztowe, dzięki czemu zyskał miano „ojca krakowskiej pocztówki artystycznej”. Jego prace w tej formie reprodukowane były przez wydawnictwo Salonu Malarzy Polskich w Warszawie. Artysta został odznaczony złotymi medalami za artystyczne odtwarzanie miast polskich na wystawach kart pocztowych w roku 1900 w Warszawie i Paryżu.