ELJASZ–RADZIKOWSKI Walery

WALERY ELJASZ-RADZIKOWSKI - NOTA BIOGRAFICZNA

Walery Eljasz-Radzikowski urodził się w 1841 roku w Krakowie, zmarł tamże w 1905 roku. Pochodził z artystycznej rodziny, był synem malarza obrazów religijnych Wojciecha oraz bratem rzeźbiarza Władysława i malarki Marii. Od 1856 roku studiował malarstwo w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych u Władysława Łuszczkiewicza. Profesor wywarł ogromny wpływ na młodego artystę, co widać w jego późniejszym zamiłowaniu do malowania scen historycznych i krakowskich pejzaży. W latach 1862-1865 Walery Eljasz-Radzikowski uzupełniał edukację na Akademii w Monachium u Hansa Anschütza, Moritza von Schwinda i Franza Adama. W czasie powstania styczniowego współpracował z Tymczasowym Rządem Narodowym. Po studiach wyjechał w podróż, podczas której zwiedził Niemcy, Francję, Belgię, Szwajcarię i Włochy. W 1866 roku wrócił do kraju i uczył rysunku w Krakowie, od 1872 roku pracował w Gimnazjum św. Anny.
Przez większość czasu posługiwał się pojedynczym nazwiskiem „Eljasz” pochodzącym od pseudonimu jego pradziada, uczestnika konfederacji barskiej. Dopiero w ostatnich latach życia artysta wrócił do rodowego nazwiska „Radzikowski”, pozostawiając jednak przydomek przodka.

Walery Eljasz-Radzikowski był miłośnikiem Krakowa i gór, napisał przewodnik po Krakowie oraz pierwszy Ilustrowany przewodnik do Tatr, Pienin i Szczawnic. Był też współzałożycielem Towarzystwa Tatrzańskiego. Te zainteresowania artysty znalazły odbicie w jego sztuce. Malarz chętnie wykonywał szkice, rysunki, akwarele oraz obrazy olejne przedstawiające weduty krakowskie oraz widoki tatrzańskie, typy góralskie i turystyczne scenki rodzajowe.
Poza tematyką górską Walery Eljasz-Radzikowski malował również akademickie sceny historyczne i rodzajowe, często inspirował się przy tym literaturą piękną, legendami i pamiętnikami, niekiedy nawiązywał do wydarzeń z czasów powstań narodowych. Niezwykle dbał o szczegół i prawdę historyczną w kwestii przedstawianych strojów i rekwizytów. Z dystansem podchodził przy tym do twórczości Jana Matejki.
Artysta malował również obrazy o tematyce religijnej i portrety postaci historycznych, opracował poczet królów polskich.
Oprócz malarstwa sztalugowego artysta uprawiał również malarstwo monumentalne. Jest autorem freskowych dekoracji wnętrz i polichromii wielu małopolskich kościołów (m. in. w Chochołowie, Dzikowie, Wielowsi).
Walery Eljasz-Radzikowski zajmował się też kostiumologią (był autorem książki Ubiory ludu w dawnej Polsce), scenografią (współpracował z Teatrem Miejskim w Krakowie) oraz ilustracją książkową, wykonywał rysunki np. do poematów Wincentego Pola. W latach 90. XIX wieku zainteresował się dodatkowo fotografią.

Walery Eljasz-Radzikowski najczęściej pokazywał swoje prace na wystawach Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie oraz Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie. Obrazy artysty znajdują się w wielu kolekcjach muzealnych w Polsce, m. in. w Muzeum Narodowym w Krakowie czy Muzeum Tatrzańskim w Zakopanem.

Co ciekawe, dla uczczenia pamięci zasłużonego dla Tatr artysty, nazwano jego imieniem jedną ze skał w Dolinie Miętusiej.